Folder z turystycznymi atrakcjami Strzelina i ziemi strzelińskiej jest dostępny TUTAJ
Strzelin to gościnne dolnośląskie miasto położone nad rzeką Oławą, niespełna 40 kilometrówod Wrocławia. Słynie z doskonałego granitu, eksploatowanego w największej kopalni tego kamienia w Europie, a charakterystycznym elementem ziemi strzelińskiej są liczne, nieczynne już kamieniołomy. Wzgórza Strzelińskie to przepiękne i malownicze tereny, które można zwiedzać korzystając z gęstej i dobrze oznakowanej sieci ścieżek rowerowych i pieszych. Na amatorów aktywnego wypoczynku czekają tu wędrówki po malowniczym paśmie podgórskim, którego najwyższym wzniesieniem jest tajemnicze wzgórze Gromnik (393 m n.p.m.). Do najcenniejszych zabytków ziemi strzelińskiej należą: Rotunda Św. Gotarda, Dom Książąt Brzeskich, strzelińskie kościoły: pw. Podwyższenia Krzyża Świętego i pw. Matki Chrystusai Św. Jana Ewangelisty oraz świątynie w Białym Kościele i Nowolesiu. Na tursytów i gości odwiedzających miasto i gminę Strzelin czeka dobrze rozwinięta baza gastronomiczna i noclegowa.
Dzięki linii kolejowej oraz drodze wojewódzkiej 395 miasto jest świetnie skomunikowane z Wrocławiem. Dojazd do Strzelina z Wrocławia – pociągiem lub samochodem – zajmuje ok. 40 minut, a od niedawna znacząco wzrosła liczba pociągów łączących Strzelin ze stolicą Dolnego Śląska.
Goszcząc w Strzelinie koniecznie trzeba zobaczyć XII-wieczną Rotundę św. Gotarda, należącą do najstarszych budowli sakralnych na Śląsku. Wewnątrz budynku zwracają uwagę nawy o sklepieniu krzyżowo-żebrowym oraz barokowy nagrobek zawieszony na północnej ścianie kościoła zwanego kiedyś "polskim kościołem" (polnische kirche). Grupy zorganizowane mogą zwiedzić wnętrze rotundy po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej pod nr tel. 71 392 15 43, a zwiedzanie jest całkowicie bezpłatne.
Po zwiedzeniu rotundy warto udać się na pobliską ulicę Brzegową, przy której mieści się zabytkowa XIV-wieczna kaplica szpitalna pw. św. Jerzego. To tutaj, przed wiekami działał pierwszy strzeliński szpital. Idąc w kierunku kaplicy szpitalnej mijamy dwie charakterystyczne budowle. Pierwszy to ostatnia ocalała baszta prochowa z dawnych fortyfikacji miejskich. Jej górna część, z dwoma otworami strzelniczymi, pochodzi z XVI w. Do połowy XIX wieku baszta służyła jako wieża widokowa. Lokalny samorząd przymierza się do zabezpieczenia tego cennego miejskiego zabytku. W sąsiedztwie baszty widać ruiny strzelińskiego browaru, świetnie pokazujące skalę zniszczenia miasta podczas II wojny światowej.
Wracając do rynku warto zatrzymać się przez chwilę na ul. Wodnej i spojrzeć na zarys dawnej bramy wodnej. Jej pozostałości odkryto podczas przebudowy ulicy, a więcej informacji o bramie wodnej można odnaleźć na tablicy edukacyjnej.
Przemierzając strzelińskie stare miasto i jego najbliższe okolice natkniemy się na charakterystyczne drewniane słupki z daszkiem. To fotoplastykony, które podarował miastu Josef Mohlenkamp, Honorowy Obywatel Strzelina. Patrząc przez fotoplastykon, cofamy się w przeszłość i widzimy fragmenty Strzelina, sprzed okrutnych wojennych zniszczeń.
W rynku na turystów czeka wysoka na ponad 70 metrów wieża ratuszowa. Z tarasu widokowego, położonego na wysokości ponad 40 metrów, można podziwiać piękne panoramy miasta, ziemi strzelińskiej, Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich oraz Równiny Wrocławskiej. Na jednej z kondygnacji ulokowano ekspozycję minerałów pochodzących głównie z ziemi strzelińskiej i okolic. W wieży można też zobaczyć stałą wystawę zdjęć przedwojennego Strzelina oraz inne materiały związane z historią regionu. W starej części wieży usytuowano loch głodowy, a na ścianach jednego z pięter znajdują się unikatowezapiski i rysunki wykonane przez osadzonych tam skazańców. Niektóre z nich pochodzą z XVI wieku.
Wstęp na wieżę ratuszową jest nieodpłatny, a dni i godziny otwarcia obiektu w sezonie turystycznym (od kwietnia do września) są dostępne na stronie www.kultura.strzelin.pl w zakładce „Informacja Turystyczna”
Zwiedzanie wieży przez grupy zorganizowane poza sezonem – od października do marca – odbywa się wyłącznie w umówionych dniach i godzinach, po wcześniejszej rezerwacji telefonicznej pod nr tel. 71 392 15 43.
W sąsiedztwie wieży ratuszowej znajduje się granitowy stół sędziowski, przy którym przed wiekami publicznie ogłaszano wyroki. Pochodzi prawdopodobnie z XV wieku, a w 1740 r. przeszedł renowację. To jeden z dwóch ostatnich zachowanych na Dolnym Śląsku stołów sędziowskich. Przy wieży ratuszowej można też zobaczyć pomnik strzelca, umieszczony na fontannie. To jeden z najbardziej charakterystycznych miejskich symboli. Oryginał wprawdzie zaginął podczas wojennej zawieruchy, ale o jego odtworzenie zadbało lokalne stowarzyszenie Towarzystwo Wzgórz Strzelińskich.
Z wieży ratuszowej doskonale widać Dom Książąt Brzeskich. Ten okazały obiekt powstał na początku XVII wieku w miejscu dawnego klasztoru klarysek i w swojej historii pełnił rozmaite funkcje. Do 1675 r. był kwaterą księcia brzeskiego. Następniemieściły się w nim m.in. urząd podatkowy i sąd okręgowy. Poważnie zniszczony w 1945 r., przez kilkadziesiąt lat pozostawał w ruinie. Na początku lat 90. XX w. przeprowadzono częściową renowację budynku, w ramach której zabezpieczono go przed dalszą dewastacją. Obecnie należący do Skarbu Państwa obiekt jest niedostępny dla zwiedzających i wciąż czeka na zagospodarowanie.
W jego najbliższym sąsiedztwie mieści się kolejny cenny strzeliński zabytek - kościół pw. Podwyższenia Krzyża św. Pierwotnie pełnił on funkcję świątyni przyklasztornej. Zbudowany w stylu gotyckim z miejscowego granitu, na planie krzyża z wydłużonym prezbiterium. Rzeźby i obrazy pochodzą z XVIII wieku i są głównie dziełem Jana Józefa Klimy. Uwagę zwiedzających przyciąga wspaniale utrzymany przykościelny ogród, w którym jest m.in. pomnik Papieża Jana Pawła II – dzieło artystów kamieniarzy z sąsiedniego Wiązowa.
Z kościołem i dawnym klasztorem sąsiaduje jeden z najbardziej okazałych miejskich zabytków. To wybudowana w drugiej połowie XIX wieku willa zamożnego strzelińskiego lekarza Augusta Pietrulli. W tym efektownym neogotyckim budynku z cegły klinkierowej i glazurowanej mieści się obecnie siedziba lokalnego oddziału banku Santander.
Na zakończenie spaceru po strzelińskim starym mieście warto choć na chwilę zatrzymać się przed charakterystycznym budynkiem poczty, który mieści się przy ul. Pocztowej. Budynek powstał w 1889 r. Na fasadzie budynku są widoczne okrągłe elementy dekoracyjne (tzw. medaliony) z symbolami telegrafu i trąbki pocztyliona.
Kontynuując spacer po Strzelinie warto wspiąć się na Wzgórze Maryjne, z którym wiąże się jedna z interesujących lokalnych legend. U stóp wzniesienia, położonego w Parku Miejskim im. Armii Krajowej, miała powstać najpierw osada, która później stała się miastem. Wspomniana legenda głosi, że żona Bolka I Świdnickiego, który w 1292 r. nadał Strzelinowi prawa miejskie, ze szczytu wzgórza wypuściła strzałę. W miejscu gdzie spadła miał powstać ratusz miejski. Od XIX wieku na szczycie wzgórza działała restauracja, przy której później umieszczono pomnik niemieckiego kanclerza Bismarcka. Po wojnie, obiekt wraz z otoczeniem został niemal całkowicie zdewastowany. Obecnie na szczycie wzgórza działa strzeliński Hotel Maria. W hotelowej restauracji można się m.in. napić się pysznej kawy oraz skosztować lokalnych, strzelińskich przysmaków
Idąc w kierunku dworca kolejowego, w samym centrum miasta, na skwerze nieopodal ronda można dostrzec kamienne popiersie przedstawiające Paula Ehrlicha, laureata Nagrody Nobla. Nagrodzony za wybitne osiągniecia w immunologii i uważany z twórcę podstaw chemioterapii, naukowiec urodził się w Strzelinie.
Tuż przy dworcu kolejowym znajduje się park skalny, w którym można podziwiać wydobywane w okolicach skały, stanowiące naturalne bogactwo regionu. Na terenie parku umieszczono również tablice informacyjne oraz specjalne kody QR, których aktywacja umożliwia skorzystanie z gry edukacyjnej pt. „Znajdź granit strzeliński”.W parku skalnym można również zobaczyć odrestaurowany wagonik, który służyłdo transportu granitu wydobywanego w strzelińskiej kopalni. Pomysłodawcą utworzenia parku skalnego była organizacja Geopark Przedgórze Sudeckie, która blisko współpracuje z gminą Strzelin.
Granit to bezsprzecznie najcenniejsze lokalne bogactwo i swoisty znak rozpoznawczy Strzelina. W miejscowej kopalni jest wydobywany kamień na materiał drogowy, brukowy i kruszywa. Strzeliński granit użyto np. do odbudowy Mostu Poniatowskiego w Warszawie, budowy Pałacu Kultury i Nauki, pomnika Nike czy pomnika Papieża Jana XXIII we Wrocławiu. Strzelińska kopalnia prowadzi klasyczne wydobycie wgłębne i jest największym tego typu wyrobiskiem w Europie. Głębokość największego kamieniołomu wynosi 120 metrów, długość 650 metrów a szerokość 300 metrów. W ostatnich latach strzeliński granit wykorzystano m.in. do realizacji takich inwestycji jak: budowa odcinków autostrad A1 i A4, lotnisk w Pyrzowicach, Balicach i Szymanach, drogi S7 (k. Radomia i Olsztyna), trasy W-Z w Łodzi oraz placu pod Centrum Kongresowy m w Krakowie. Strzelińskim kamieniołomem obecnie zarządza spółka Mineral Polska.
W Strzelinie przy ulicy Generała Leopolda Okulickiego działa jedna z najnowocześniejszych dolnośląskich krytych pływalni – Aquapark Granit. Na jej terenie znajdziemy basen pływacki o wymiarach 25,00 x 12,50 oraz basen rekreacyjny z licznymi miejscami masażu wodnego.
Można tu skorzystać z jacuzzi, brodzika dla dzieci z parasolem wodnym i zjeżdżalni o długości 72 m. Ofertę Aquaparku Granit dodatkowo wzbogacają: profesjonalne szkoły pływania, restauracja, siłownia, sauny – fińska i parowa, gabinet masażu oraz sklep z akcesoriami sportowymi.Obiekt oczywiście dostosowano do potrzeb osób niepełnosprawnych.Więcej informacji o Aquaparku Granit można odnaleźć na stronie internetowej www.aquaparkstrzelin.pl
W sezonie letnim w Białym Kościele działa Ośrodek Wypoczynkowy "Nad Stawami", położony u zbiegu turystycznych szlaków pieszych i rowerowych. Co roku odwiedzają go tysiące turystów i wczasowiczów. Ośrodek oferuje miejsca noclegowe w 22 nowoczesnych i dobrze wyposażonych domkach letniskowych. Do dyspozycji klientów jest dostępny również nowoczesny budynek rekreacyjny, w którym ulokowano przebieralnie, toalety i bar, a także wypożyczalnia rowerów. Więcej o działalności ośrodka można znaleźć TUTAJ.
Na terenie ośrodka działają punkty gastronomiczne, kąpielisko, a dla młodszych gości przygotowano zmodernizowany basen napełniony wodą wodociągową. Nad bezpieczeństwem pływających czuwają doświadczeni profesjonalni ratownicy WOPR. Ośrodek dysponuje wypożyczalnią sprzętu wodnego (kajaki i rowery wodne) Można tu wynająć rowery wodne i kajaki. Stawy kuszą nie tylko wędkarzy, ale też rozmaite ptactwo wodne. Miłośnicy przyrody i pasjonaci fotografii przyrodniczej mogą tu zaobserwować m.in. żerujące bociany, czaple, łabędzie, dzikie kaczki i gęsi.
Z Wrocławia do Białego Kościoła najłatwiej dotrzeć pociągiem, a w miejscowości, oprócz dworca kolejowego, są dwa sklepy, piekarnia, apteka, ośrodek zdrowia oraz kościół. Przy murze okalającym świątynię warto obejrzeć m.in. kamienne płyty nagrobkowe z XVII i XVIII wieku.
Miejsca o fascynującej historii
Obowiązkowym punktem turystycznej wizyty na ziemi strzelińskiej jest wyprawa na jej najwyższe wzniesienie - Gromnik (393 m n.p.m.). To najwyżej położony punkt Wzgórz Strzelińskich, szczycący się bogatą i fascynującą historią. Na jego szczycie znajdują się pozostałości po średniowiecznym grodzie, który przed wiekami był m.in. siedzibą budzącego strach groźnego rycerskiego rodu Czirnów. Turyści mogą skorzystać z wieży widokowej (godziny otwarcia można sprawdzić na stronie przeworno.pl). Na Gromnik można dotrzeć m.in. szlakiem czerwonym ze Strzelina lub szlakiem żółtym z Białego Kościoła.
Warto wybrać się również na Kopę Nowoleską (383 m n.p.m.) położoną około 4,5 km. na południowy wschód od Białego Kościoła. U podnóża Kopy Nowoleskiej rozciąga się malownicza miejscowość Nowolesie, z dominującą wieżą neoromańskiegoXIX-wiecznego kościoła pod wezwaniem św. Marcina. W ołtarzu świątyni znajduje się obraz Matki Boskiej Różańcowej przeniesiony z kresowego Komarna. Obraz intronizowano w 1957 r., a w 1997 r. kościół uzyskał status Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej.
Sporo atrakcji dla rowerowego i pieszego turystę czeka w okolicach Gębczyc. Duże wrażenie robi częściowo zalana kopalnia granitu, w której nadal wydobywany jest kamień. Jadąc lasem wzdłuż potężnego wyrobiska trafimy do gospodarstwa agroturystycznego „Nietoperek” zwanego przez miejscowym Domem na Kalbruchu. Stoją tu dwa charakterystyczne wapienne piece, w których powstawało kiedyś wapno, używane do celów budowlanych W ich sąsiedztwie widać dawne wyrobisko marmurów zalane wodą, w którym wydobywano pomarańczowe kryształy granatów o jubilerskiej jakości.
W lesie za Gębczycami, nieopodal zalanego wyrobiska (tzw. "Szamotki"), w którym kiedyś wydobywano kaolin, warto na chwilę zboczyć z żółtego szlaku, by zobaczyć tajemniczą granitową skałkę zwaną "Marienstein”. Uważny obserwator dostrzeże na niej wyryte napisy oraz liczne próby obróbki. Prawdopodobnie już w średniowieczu próbowano rozbić skałę i wykorzystać na cele budowlane. Z nieznanych powodów tego zaniechano i kamień ocalał w całości do naszych czasów.
Wędrując po zalesionych Wzgórzach Strzelińskich warto zatrzymać się przy kamiennym krzyżu, zwanym Cygańskim Kamieniem. Ten unikalny granitowy zabytek z XIV-XV w. znajdziemy między Gromnikiem a Miecznikiem. Jak głosi legenda, granitowy krzyż mieli ustawić miejscowi Cyganie w pokucie za zamordowanie dziecka. Jeżeli wierzyć tej legendzie, byłby to jedyny na Dolnym Śląsku krzyż kamienny mający związek z Cyganami. Warto podkreślić, że jest to również jedyny krzyż pojednania, wyryty w skale, bez dalszej obróbki.
Zwiedzając Gromnik, warto pamiętać, że najwyższe wzniesienie Wzgórz Strzelińskich leży już na terenie sąsiedniej gminy Przeworno. Jest tam jeszcze co najmniej kilka ciekawych miejsc, które każdy turysta odwiedzić powinien. Na wschodnim stokach Gromnika, powyżej miejscowości Samborowiczki napotkamy na tzw. „Diabelską Kręgielnię” czyli charakterystyczny rozbudowany system wąwozów i parowów. Z tym miejscem wiąże się interesująca lokalna legenda o diable grającym w kręgle.
W okolicach Jegłowej i Krzywiny można znaleźć kryształ górski, który będzie świetną pamiątką z wyprawy po Wzgórzach Strzelińskich. Kryształy łatwo zdobędziemy np. przy Skałce Goethego, położonej na północnym krańcu Krzywiny. Występuje tu także tzw. kwarcyt daktylowy, który jest jedną z największych osobliwości skalnych Śląska. Tutejszy kwarcyt podziwiał wybitny niemiecki poeta Johann Wolfgang Goethe, który w sierpniu 1790 roku, odwiedził miejscową kopalnię.
Zwiedzający ziemię strzelińską turyści bardzo chętnie zaglądają do malowniczego i obecnie nieczynnego wyrobiska kwarcytu w Jegłowej. Tam również spostrzegawczy turysta znajdzie kryształy górskie oraz inne geologiczne atrakcje.
Na tych, którzy preferują odpoczynek z wędką i chcą sobie zrobić dłuższą przerwę w wyprawie, czeka komercyjne łowisko zlokalizowane w Kaszówce. Można tutaj zapolować m.in. na amura lub karpia. Warto podkreślić, że jest to jedyne takie łowisko na ziemi strzelińskiej.
Zwiedzając Wzgórza Strzelińskie trzeba obowiązkowa zajrzeć do gminy Ziębice. Na pięknej ziemi ziębickiej nie brakuje interesujących zabytków oraz dobrze oznakowanych tras pieszych i rowerowych. Jedną z najbardziej rozpoznawalnych atrakcji jest Źródło Cyryla zlokalizowane na terenie Lasu Miejskiego, przy czerwonym szlaku turystycznym z Ziębic na górę Gromnik i dalej, aż do Strzelina.
Wypływa na wysokości 225 m n.p.m. z kamiennego muru oporowego z rzeźbioną konchą Nazwa źródła ma związek z miejscową legendą, nie opartą jednak na żadnych dokumentach.
Jak głosi legenda, to król Bolesław Chrobry, w drodze do Czech, nakazał ochrzcić okolicznych mieszkańców i wznieść na wzgórzu zamek i klasztor, które zapoczątkowały nową osadę, która stała się miastem Ziębice.
Źródełko do dziś jest popularnym miejscem spacerów dla mieszkańców Ziębic i okolic.
Drugim obowiązkowym punktem wyprawy na ziemię ziębicką jest wspaniały zespół klasztorny w Henrykowie – dawna siedziba opactwa cystersów. To wybitne barokowe dzieło leżące na Szlaku Cysterskim, które jest prawdziwym magnesem na turystów. Henryków słynie również z tzw. "Księgi Henrykowskiej", w której utrwalono słynne słowa, uznawane za pierwsze zapisane zdanie w języku polskim - daj teraz ja pomielę a ty odpocznij ("day ut ia pobrusa a ty poziwai"). Księga jest cennym dokumentem historycznym, prawniczym i językowym.
Zachęcamy do skorzystania z aplikacji Wrota Regionu, w której oprócz opisów strzelińskich zabytków, dostępne są gry miejskie oraz opisy najważniejszych wydarzeń w regionie i gotowe trasy wycieczkowe.
